Najszybciej rozwijający się region Unii Europejskiej, a jednocześnie charakteryzujący się bardzo dużym zróżnicowaniem pod względem bezrobocia. O tym, jak wspierać mazowiecki rynek pracy rozmawiali Emilia Jędrej Wicedyrektor ds. Funduszy Europejskich Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Warszawie, Zbigniew Stanik Kierownik Wydziału Mazowieckiego Obserwatorium Rynku Pracy WUP, Lech Antkowiak Wicedyrektor Urzędu Pracy m.st. Warszawy, Ewa Kanabus-Koszel z firmy Euro-Edukator oraz Katarzyna Karczmarczyk-Tokarska Dyrektor Programowy w Zakładzie Doskonalenia Zawodowego w Warszawie. Debatę zorganizował Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie.
Mazowsze należy do najszybciej rozwijających się regionów w Unii Europejskiej. Zgodnie z analizami Eurostatu za lata 2008-2014 województwo znalazło się na pierwszym miejscu wśród 276 regionów europejskich pod względem PKB na jednego mieszkańca. Są tu siedziby administracji publicznej, uczelni, polskich i zagranicznych korporacji, ale też wielu małych i średnich firm. Bezrobocie na poziomie 7,2 procent stawia je na czwartym miejscu na tle innych województw (za Wielkopolską, Śląskiem i Małopolską). Region boryka się jednak z bardzo dużym zróżnicowaniem. Przykład? Od 2,8 procent w Warszawie po 28,8 procent w powiecie szydłowieckim. Jeśli spojrzymy głębiej kryje się za tym ponad 188 tys. osób bezrobotnych (GUS, grudzień 2016), pozostających bez pracy często od wielu lat. Na zróżnicowanie rynku pracy można też patrzeć pod względem konkretnych zawodów. Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie realizuje badanie pn. Barometr Zawodów, czyli jednoroczną prognozę zapotrzebowania na zawody – Widać ogromne rozbieżności jeśli chodzi o zapotrzebowanie na zawody, zwłaszcza deficytowe. Z jednej strony wspomnę powiaty makowski, szydłowiecki, zwoleński, gdzie w grupie zawodów deficytowych mamy po jednym, dwa lub trzy zawody. To są zawody powtarzające się na całym Mazowszu, takie jak spawacz, fryzjer, kierowca samochodu ciężarowego i ciągnika siodłowego. Z drugiej strony trzeba spojrzeć na pozostałe powiaty. Na przykład powiat warszawski zachodni gdzie w grupie zawodów deficytowych mamy ich ponad 120, a w otwockim ponad 90 – powiedział Zbigniew Stanik z WUP w Warszawie. W tych specjalnościach nie powinno być problemu ze znalezieniem pracy, ponieważ jest zbyt mało kandydatów o wymaganych kwalifikacjach. Czasem wynika to też z braku chęci do podjęcia zatrudnienia w danej branży. Po drugiej stronie mamy zawody nadwyżkowe, w których jest więcej kandydatów niż miejsc pracy. W powiecie ostrołęckim są to np. ekonomiści, pedagodzy, socjolodzy.
W grupie o szczególnie trudnej sytuacji znajdują się osoby niepełnosprawne, osoby o niskich kwalifikacjach, długotrwale bezrobotne, a także kobiety. Dlatego w obecnej perspektywie unijnej wsparcie na aktywizację zawodową z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2014-2020 skierowane jest właśnie do nich. – Są też zadania związane m.in. z zapewnieniem miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, czyli pośrednim wsparciem które przyczynia się do aktywizacji zawodowej osób młodych, czy też osób zależnych ze względu na urlop rodzicielski czy macierzyński, które mają problem z tym, aby na rynek pracy powrócić – powiedziała Ewa Jędrej z WUP w Warszawie. Co zrobić, aby poprawić sytuację? Na pewno realizować działania we współpracy sektora publicznego, pozarządowego i prywatnego. Bez tego trudno o sukces. Zaangażowanie różnych podmiotów sprawia, że łatwiej zidentyfikować problem, zrozumieć potrzeby grupy docelowej, a następnie dotrzeć do niej z odpowiednią ofertą wsparcia. – Bez partnerów działających na rynku pracy wielu problemów byśmy nie rozwiązali. W Warszawie mamy kilkaset organizacji pozarządowych, których przeszło 100 zajmuje się rynkiem pracy – kwestią pracy z matkami, byłymi więźniami, osobami niepełnosprawnymi, osobami 50 +. Bez tych grup niewiele nasze działania dadzą – powiedział Lech Antkowiak z Urzędu Pracy m.st. Warszawy. Paradoksalnie niski poziom bezrobocia nie oznacza, że problem jest łatwy do rozwiązania. W stolicy zarejestrowanych jest ponad 33 tys. bezrobotnych, z tego co trzeci nie posiada odpowiednich kwalifikacji. Dużym problemem jest także bezrobocie wśród osób powyżej 50 roku życia, ponieważ firmy wciąż jeszcze zbyt rzadko dostrzegają korzyści z łączenia doświadczenia z młodością i nie do końca potrafią zarządzać tak zróżnicowanymi zespołami.
Bardzo ważne jest planowanie działań dopasowanych do potrzeb grupy docelowej. Na południowym Mazowszu dzięki wsparciu z RPO WM 2014-2020 realizowany jest na przykład projekt firmy Euro-Edukator dedykowany osobom o niskich kwalifikacjach, osobom niepełnosprawnym, osobom powyżej 50 roku życia i kobietom bez względu na poziom wykształcenia. – Są to osoby niejednokrotnie wycofane, dosyć zamknięte w sobie, introwertyczne. Przede wszystkim staramy się otworzyć tych ludzi na to, że jest przed nimi lepsza przyszłość. Nasze działania bardzo często na początku opieramy na pracy pedagogów, psychologów, doradców zawodowych. Diagnozujemy możliwości rozwoju zawodowego i społecznego tych ludzi, opracowujemy IPD (Indywidualne Plany Działania) w sferze społecznej, zawodowej i na jego podstawie staramy się przeprowadzić osoby przez dalszą ścieżkę, aby przynajmniej część z nich znalazła pracę i mogła się odnaleźć w lokalnym środowisku jako pełnoprawny obywatel – powiedziała Ewa Kanabus-Koszel z firmy Euro-Edukator. Istotną kwestią jest nie tylko znalezienie zatrudnienia, ale też jego utrzymanie. Dlatego ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku daje samorządom możliwość zlecania działań i rozliczania wykonawców na podstawie osiągniętych efektów. – To co jest innowacyjne to połączenie wynagradzania realizatora ze skutecznością zatrudniania i skutecznością utrzymania zatrudnienia. Realizator nie jest nagradzany za produkty, które zrealizuje, tylko efekt zatrudnieniowy. Ten efekt określany jest na poziomie 50 procent jeśli chodzi o zatrudnienie i 30 procent jeśli chodzi o utrzymanie zatrudnienia przez 6 miesięcy – powiedziała Katarzyna Karczmarczyk-Tokarska z Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Warszawie. W przypadku osób pozostających bez pracy latami wsparcie podczas pierwszych miesięcy może zminimalizować ryzyko ponownego wypadnięcia z rynku pracy.
Jak fundusze unijne wspierają aktywizację zawodową mieszkańców?
Mazowsze ma do dyspozycji ponad 8 mld zł z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego. Na rozwój rynku pracy zaplanowano ponad 590 mln zł (VIII Oś priorytetowa). Fundusze pozwolą m.in. na aktywizację zawodową osób bezrobotnych zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy, wsparcie osób z grup defaworyzowanych na rynku pracy, np. osób powyżej 50 roku życia, kobiet, osób o niskich kwalifikacjach, niepełnosprawnych, czy długotrwale bezrobotnych. Ułatwią też powrót na rynek pracy młodym matkom dzięki tworzeniu miejsc opieki nad dziećmi do lat 3. Są fundusze na działania z zakresu włączenia społecznego i walki z ubóstwem, na które zarezerwowano ponad 740 mln zł (IX Oś Priorytetowa). Do 22 lutego trwa konkurs o dofinansowanie wsparcia rodzin znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji. Ponad 31 mln zł zainwestowane zostanie m.in. w ułatwianie podjęcia zatrudnienia przez dorosłych, zdolnych już do pracy członków rodzin. Więcej informacji na www.funduszedlamazowsza.eu .
Forum Rozwoju Mazowsza stanowi miejsce debat o najważniejszych wyzwaniach, jakie stoją przed regionem w kontekście zwiększania jego konkurencyjności w kraju i Europie. Formuła wydarzenia to unikalna okazja do dialogu pomiędzy wszystkimi uczestnikami procesu podziału i wdrażania funduszy unijnych. Siódma edycja wydarzenia odbyła się w dniach 16-17 listopada na Stadionie Legii w Warszawie. W wydarzeniu organizowanym przez Mazowiecką Jednostkę Wdrażania Programów Unijnych uczestniczyło ponad 2200 osób na miejscu oraz w ramach transmisji na żywo. Na trzech scenach odbyło się prawie 30 debat, podczas których doświadczeniami podzieliło się ponad 160 ekspertów reprezentujących administrację rządową, samorządową, biznes, a także organizacje pozarządowe. Wydarzenie odbyło się pod honorowym patronatem Marszałka Województwa Mazowieckiego, Ministerstwa Rozwoju, Ministerstwa Cyfryzacji i Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Więcej informacji o Forum dostępne jest na www.forumrozwojumazowsza.eu.
